Rob de Nijs zong ooit een liedje in Esperanto en Kees van Kooten en Wim de Bie gaven bij de Teleac een Esperanto cursus. De audioversie en boeken zijn bewaard gebleven. Esperanto heeft een rijke geschiedenis, ook in Nederland. Veel mensen leerden het en er waren een groot aantal clubs. Monumenten en straatnamen getuigen hier nog van. Ook bekende Nederlanders hielden zich bezig met Esperanto.
Willem Drees
Willem Drees, minister president van Nederland van 1948 tot 1958. Hij was erelid van de UEA (Esperanto Organisatie Universala Esperanto-Asocio, de Esperanto Wereldvereniging). In 1954 opende hij in Haarlem in het Krelagehuis het 39e Esperanto Wereldcongres.
Titus Brandsma
Een andere bekende Nederlander is Titus Brandsma. Titus Brandsma (23 februari 1881 – Dachau, 26 juli 1942), geboren als Anno Sjoerd Brandsma in Oegeklooster nabij Bolsward, werd door Paus Johannes op 15 mei 2022 door Paus Franciscus heilig verklaard. Als Esperanto-spreker was hij lid van IKUE, de Internationale Unie van Katholieke Esperantisten. Deze organisatie heeft hem naast Maria en Maximilian Maria Kolbe als patrooonheilige benoemd.
Van Kooten & De Bie
In 1972 schreven Van Kooten en De Bie een twintigdelige cursus Esperanto voor de TELEAC.
Hierin speelden zij de schipbreukelingen Kornelio en Vilhelmo, die, aangespoeld op het eiland Mop, de wereldtaal Esperanto ontwikkelden. De televisie-afleveringen zijn niet bewaard gebleven, maar er bestaat wel een lp-box met vijf lp’s en een cursusboek.
De cursusboeken kun je hier downloaden.
Hieronder kan je de geluidsfragmenten beluisteren
Les 1 en 2:
Les 3 en 4:
Les 5 en 6:
Les 7 en 8:
Les 9 en 10:
Les 11 en 12:
Les 13 en 14:
Les 15 en 16:
Les 17 en 18:
Les 19 en 20:
Rob de Nijs
Rob de Nijs heeft ook eens een lied in het Esperanto gezongen: Unu voĉ’ tutmonda (Wereldwijd één stem).
Unu voĉ’ tutmonda:
Esperantoversie van het lied Wereldwijd één stem
Paul Field/Belinda Meuldijk/Attie Middelkoop
En silento de l’ vespero
novaĵoj en seri’.
La bildoj de agreso
proksimas antaŭ mi.
Mia fil’ trankvile dormas,
sen penso pri malic’,
serenas la feliĉ’.
Unu voĉ’ tutmonda.
Mi vidas tankojn, bombojn
brilantajn en la sun’
kaj pacon kalkulatan
en megatun’.
Oriente, okcidente
valoras nur la mon’
kaj en ilia saĝo
la pac’ estas nur son’.
Unu voĉ’ tutmonda.
Ne forgeseblas soldatoj
kun vizaĝoj sur la ter’
kun okuloj nekredemaj,
estis Di’ ja ilia partner’.
Pravigas ni l’ malamon,
esprimiĝas kondolenc’
kaj tro mallaŭte, tarde,
parolas la konscienc’.
Unu voĉ’ tutmonda.
Vespere foje revas
mi pri futura tag’
de ĉies liberiĝo
el bombminaca plag’.
Mi iras al mia filo
kaj jen, en lia vizaĝ’
kviete dormanta, troviĝas
la de mi sopirata pac’.
Unu voĉ’ tutmonda.
Esperanto in Andere Tijden
Het tv-programma Andere Tijden schetst in een documentaire een beeld van Esperanto in Nederland.
“Een film over hoe het idealisme van Zamenhof wint in de periode na de Eerste Wereldoorlog aan kracht. Met het optimisme over de mogelijkheden van de techniek groeit ook het optimisme over de maakbaarheid van de samenleving. Esperanto zou een van de mogelijkheden zijn om vrede tussen de volkeren te bewerkstelligen. Het aantal Esperanto-sprekenden neemt toe, evenals het aantal publicaties: niet alleen worden bestaande werken in het Esperanto vertaald, ook komt er oorspronkelijke Esperanto literatuur. Met de komst van de Volkenbond in 1919 is er bovendien behoefte aan een internationale diplomatieke taal. Het plan Esperanto tot voertaal te maken stuit echter op verzet van de Fransen die het Frans, destijds de diplomatieke voertaal, willen handhaven.
Het plan gaat niet door, maar als doekje voor het bloeden wordt de taal als telegrafietaal erkend. Ook in Nederland wordt in de jaren dertig (tevergeefs) gesproken over Esperanto als tweede taal in het onderwijs.”
Monumenten
De monumenten en de straat- en verkeerspleinen die een Esperanto-naam dragen, getuigen nog van de rijke geschiedenis. In Nederland staan er op diverse plekken ook standbeelden: in Bergen op Zoom, in Den Burg (Texel), Utrecht, Zwolle en in Leeuwarden en op Vlieland. Zie Wikipedia.
Zamenhof-monument in Bergen op Zoom
Aan het Bolwerk in Bergen op Zoom staat het oudste Esperanto-monument van Nederland. Het beeld werd onthuld in 1933, in aanwezigheid van Lidia Zamenhof, de dochter van Lejzer Zamenhof.Het monument is een ontwerp van Mario Santuz.
Meer informatie over dit monument vindt je op de site “Mens & Dier in Steen & Brons” kaj en Wikipedia.
Esperanto-monument op Texel
In Den Burg op Texel staat een Esperantomonument. Het is een bakstenen zuil met daarop een een wereldbol met vijf ringen en een ster als windwijzer, als symbool dat de Esperantoster de hele wereld verlicht. Aan vier zijden staat aan de top het woord Esperanto.