Neutraal Moresnet, officieel “Het Onverdeelde Gebied van Moresnet”, was van 1816 tot 1920 een neutraal gebied met een oppervlakte van ongeveer 3,44 km2. Het behoorde toe aan zowel het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (vanaf de onafhankelijkheid aan de nieuwe staat België) als aan Pruisen (vanaf 1871 Duitsland). Het gebied, in de vorm van een stompe driehoek, lag ten zuiden van de Vaalserberg en reikte tot aan de hoofdweg van Aken naar Luik. Een van de cartografische bijzonderheden was dat het met België, Nederland en Duitsland een vierlandenpunt had.
Neutraal Moresnet ontstond na de definitieve val van Napoleon, nadat de Nederlanden en Pruisen het bij de herindeling van Europa niet eens werden over het bezit van een waardevolle zinkgroeve bij Kelmis in de toenmalige gemeente Moresnet. Het gebied stond bekend als een zinkexporteur, een belastingparadijs, een smokkelvrijplaats, een gokoord en korte tijd ook als potentiële ‘Esperantostaat’.
In de Eerste Wereldoorlog werd Neutraal Moresnet bezet door Duitsland en na afloop daarvan door België. Uiteindelijk werd het door België definitief ingelijfd en sindsdien maakt het deel uit van de provincie Luik.
Neutraal Moresnet werd voornamelijk bevolkt door Belgen (vanaf de onafhankelijkheid), Pruisen (vanaf 1871 Duitsers) en Nederlanders (in mindere mate vanaf de Belgische onafhankelijkheid). In augustus 1914 werden alle inwoners genaturaliseerd tot Duitser.
In de media
Over Moresnet zijn in de media diverse uitzendingen verschenen.
De VPRO heeft in het radioprogramma Het Spoor Terug een uitzending besteed Moresnet: Het vierde land, een programma over de opmerkelijke en haast vergeten geschiedenis van Moresnet, ooit het vierde land op het Drielandenpunt.
Beluister de radio-uitzending van de VPRO over Moresnet. Ook het tv-programma Andere tijden besteedde aandacht aan dit kleine landje.
Hieronder zijn nog enkele films te bekijken over de het vierde land.
Wil je hierna nog meer weten over dit kleine landje, dan is het boek dat Philip Dröge schreef een aanrader: “Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje, Moresnet” (ISBN 9789000349609).
Moresnet: Boudewijn Büch
Tv-uitzending: aflevering 8 “Vierlandenpunt” van seizoen 1998 van ‘De Wereld Van Boudewijn Büch’
Amikejo
Ducumentaire over Neutraal Moresnet. Nederlands gesproken met esperanto ondertitels.
Het vergeten land van Morsenet
Een documentaire of Moresnet uit 1990. “Het Vergeten Land Van Moresnet is een film over oude mensen en het verleden dat binnenkort met hen zal sterven.”
Moresnet: land van drie vierkante kilometer
In zijn Boekenweekessay ‘Zink’ traceert David Van Reybrouck de merkwaardige geschiedenis van het vergeten ministaatje Neutraal Moresnet.
Grenspalen Van Neutraal Moresnet
Documentaire waarin naar de sporen van het verdwenen land wordt gezocht.
Wikipedia: Neutraal Moresnet