Neŭtrala Moresnet, oficiale “La Nedividebla Areo de Moresnet,” estis de 1816 ĝis 1920 neŭtrala areo kun surfaco de ĉirkaŭ 3,44 km². Ĝi apartenis al kaj la Unuiĝinta Reĝlando de Nederlando (post sendependiĝo al la nova ŝtato Belgio) kaj al Prusio (post 1871 Germanio). La areo, en la formo de stumpa triangulo, troviĝis sude de la Vaalserberg kaj atingis la ĉefvojon de Akeno al Lieĝo. Unu el la kartografiaj apartaĵoj estis, ke ĝi havis kvarlandan punkton kun Belgio, Nederlando kaj Germanio.
Neŭtrala Moresnet ekestis post la fina falo de Napoleono, kiam Nederlando kaj Prusio ne povis konsenti pri la posedado de valora zinkminejo ĉe Kelmis en la tiama komunumo Moresnet dum la rearanĝo de Eŭropo. La areo estis konata kiel zinkeksportisto, impostparadizo, kontrabandejo, ludloko kaj dum mallonga tempo ankaŭ kiel potenciala “Esperantoŝtato”.
Dum la Unua Mondmilito, Neŭtrala Moresnet estis okupita de Germanio kaj poste de Belgio. Fine ĝi estis definitive aneksita de Belgio kaj ekde tiam fariĝis parto de la provinco Lieĝo.
En Neŭtrala Moresnet loĝis ĉefe belgoj (ekde la sendependeco), prusoj (ekde 1871 germanoj), kaj nederlandanoj (malpli multe ekde la belga sendependeco). En aŭgusto 1914 ĉiuj loĝantoj estis naciigitaj kiel germanoj.
Neŭtrala Moresnet havis ankaŭ (neformalan) himnon, nomatan ‘Amikejo-Marŝo’. Ĝi estis komponita de la liĥa komponisto Willy Huppermann. La notaro de la himno.
En la amaskomunikiloj
Pri Moresnet aperis diversaj programoj en la amaskomunikiloj.
En la radiospektaklo Het Spoor Terug la VPRO dediĉis programon al Moresnet: La kvara lando, programo pri la rimarkinda kaj preskaŭ forgesita historio de Moresnet, iam la kvara lando ĉe la Tri-Landa Punkto.
Aŭskultu la radioelsendon de VPRO pri Moresnet. Ankaŭ la televida programo “Andere tijden” atentis pri ĉi tiu malgranda lando. Ambaŭ elsendoj estas en la nederlanda.
Malsupre estas kelkaj filmoj por spekti pri la kvara lando.
Se vi poste volas scii pli pri ĉi tiu malgranda lando, la nederlandlingva libro de Philip Dröge estas rekomendinda: “Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje, Moresnet” (ISBN 9789000349609).
Moresnet: Boudewijn Büch
Televida elsendo: epizodo 8 “Vierlandenpunt” (Kvarlandapunkto) de la sezono 1998 de ‘De Wereld Van Boudewijn Büch’ (La Mondo de Boudewijn Büch).
Amikejo
Dokumenta filmo pri Neŭtrala Moresnet. Nederlandaj lingvo-parolantoj kun Esperanto subtekstoj.
La Forgesita Lando de Moresnet
Dokumenta filmo pri Moresnet el 1990. “Het Vergeten Land Van Moresnet” (La Forgesita Lando de Moresnet) estas filmo pri maljunaj homoj kaj la pasinteco, kiu baldaŭ mortos kun ili.”
Moresnet: Lando de tri kvadrataj kilometroj
En sia Boekenweek-eseo ‘Zink’ (Zinko) spuras David Van Reybrouck la rimarkindan historion de la forgesita eta ŝtato Neŭtrala Moresnet.
Grenspalen Van Neutraal Moresnet
Dokumenta filmo “Grenspalen Van Neutraal Moresnet” (Limŝtonoj de Neŭtrala Moresnet) en kiu oni serĉas la spurojn de la malaperinta lando.
Vikipedio: Neutraal Moresnet