En la Esperanto-mondo esperantistoj el diversaj fonoj renkontas unu la alian. Inter ili estas junaj kaj maljunaj, homoj kun malsamaj gustoj pri muziko, homoj kiuj manĝas kaj ne manĝas viandon, homoj kun malsamaj politikaj kaj religiaj devenoj, pacifistoj kaj homoj kiuj aliĝis kiel soldatoj en Ukrainio.
Oni uzas vortoj kiel “Esperanto-movado” kaj “la Esperanto-mondo” por priskribi la grupon de esperantistoj tra la mondo, kaj ankaŭ la vorto “Esperanto-komunumo” estas uzata. Kio certe kunigas esperantistojn estas, ke ili interesiĝas pri la sama lingvo.
Propra kulturo
muzikas sub la nomo Kajto kaj kreas belan atmosferon
dum Esperanto-kongresoj. Jen ili mansvinge adiaŭas
kongresanojn de UK 2023 en Torino.(Foto: F.K. Hovinga)
Tra la jaroj ankaŭ Esperanto-parolantoj disvolvis propran kulturon kun komunaj socikulturaj normoj. Plej multaj esperantistoj sentas sin mondloĝantoj kaj interesiĝas pri aliaj landoj kaj kulturoj. Multaj interesiĝas pri lingvoj kaj dialektoj kaj ofte parolas aliajn fremdajn lingvojn krom Esperanto.
La Esperanto-kulturo inkluzivas la artojn, kiel legaĵo, literaturo, muziko, filmoj kaj teatro, kun siaj propraj konataj verkistoj, kantistoj kaj artistoj. Kelkaj el la plej gravaj homoj de la Esperanta literaturo inkludas William Auld, kiu estis nomumita trifoje por la Nobel-premio pri literaturo, Julio Baghy, Kálmán Kalocsay kaj Claude Piron. La kulturo ankaŭ inkluzivas naciajn kaj internaciajn eventojn kaj kulturajn interŝanĝojn. Kelkaj Esperanto-asocioj havas konstruaĵojn, kiel UEA en Roterdamo kaj FEL en Antverpeno kaj iam estis Esperanto-lando, Neŭtrala Moresnet.
Muziko, radio kaj televido
Vi povas aŭskulti multe da Esperanto-muziko ĉe Jutubo. Ekzistas ankaŭ sendependa muzikeldonejo, Vinilkosmo, kiu okupiĝas pri produktado, eldonado kaj distribuado de muziko en Esperanto. Ĝi ofertas larĝan gamon de muzikstiloj, inkluzive de roko, popmuziko, popola, kaj pli. La etikedo subtenas artistojn el la tuta mondo kaj propagandas la Esperanto-kulturon per muziko. Vinilkosmo…
Ekzistas pluraj Esperantaj radiostacioj, kiujn oni nun povas aŭskulti rete aŭ kiel podkasto. Muzaiko elsendas 24 horojn tage. Krom Muzaiko, kelkaj el la plej aŭskultitaj podkastoj estas Ĉina Radio internacia, 3ZZZradio el Aŭstralio, Pola Retradio kaj Varsovia Vento el Pollando kaj Radio Havano Kubo el Kubo. Vi povas trovi pli da radio kaj podkastoj ĉe Esperanto.net.
ZamTV montras filmetojn 24 horojn tage kaj tiel ĝi funkcias kiel televidilo.
Simboloj kaj kutimoj
Esperanto-kulturo havas emblemojn, simbolojn kaj artaĵojn. Estis eldonitaj Esperantaj poŝtmarkoj kaj foje eĉ moneroj nomitaj steloj.
Esperantistoj havas ankaŭ proprajn kutimojn kaj kutimojn, ekzemple kiam ili renkontas unu la alian. Ili uzas certajn Esperantajn vortojn. Ekzemplo de tia vorto estas “krokodili”, kiu signifas, ke homoj en Esperanta medio parolas sian propran nacian lingvon.
La kulturo ŝanĝiĝas kaj riĉiĝas ĉar homoj en la tuta mondo renkontas unu la alian.
Por tiuj, kiuj volas scii pli pri Esperanto-kulturo, povas legi la libron Esperanta kulturo, redaktita de Ilona Koutny (lingvo: Esperanto).
La nombro de esperantistoj
(UK 2023) (foto: F.K. Hovinga)
Neniu scias kiom da esperantistoj estas. Taksoj foje estis faritaj. La nombroj varias de dekoj de miloj da homoj ĝis 2 milionoj da homoj tutmonde. Dependas ankaŭ de kiu oni konsideras esperantisto. Tiuj, kiuj entuziasmas pri Esperanto kaj lernis nur kelkajn vortojn, povas nomi sin esperantistoj, same kiel tiuj, kiuj jam de jaroj nenion faris per la lingvo, sed tamen ŝatas la ideon. La termino “esperantisto” ne estas protektata. Tio verŝajne ne bone kongruus kun la Esperanto-ideo kie inkluzivo estas grava kerna valoro.
Kelkaj homoj aliĝas al asocio. Esperanto Nederlando nuntempe (2024) havas pli ol ducent membrojn. UEA havis dek tri mil membrojn en 2016. Sed ĉi tiuj nombroj diras malmulte pri la nombro da homoj, kiuj interesiĝas pri la lingvo. La Esperanta versio de Vikipedio montras, ke estas multaj Esperanto-entuziasmuloj ekster la asocioj. La nombro de ĉi tie kreitaj artikoloj superis 350 mil en 2024 (fonto: r/Esperanto). La Esperanta Vikipedio estas do en la 27-a loko se temas pri la kvanto de artikoloj (fonto: Bing Copilot). Ĝi havas 595000 vizitantoj monate.
Esperanto video
La ĉi-suba video, de antaŭ kelkaj jaroj, donas bonan impreson pri la Esperanto-movado. Vi povas ŝalti nederlandajn subtekstojn.